Melisa Çayının Faydaları Nelerdir? Melisa Çayı Ne İşe Yarar?
Akdeniz havzasına özgü, Türkiye'nin de Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü coğrafyalarda doğal olarak yetişen, uzun ömürlü otsu bir nebat olan melisa (oğul otu); güçlü antioksidan, virüs ve mikrop karşıtı özellikler barındırır. Bu doğal bitki, zihinsel gerginlik, endişe ve ruhsal çöküntünün olumsuz tesirlerinden başlayarak, uykusuzluk sorunları, sindirim güçlükleri ve nezle gibi çok çeşitli sağlık meselelerinin giderilmesinde etkili olabilmektedir. Bunun yanı sıra, hafıza fonksiyonlarını desteklemesi ve uçukların tedavisine yardımcı olmasıyla da tanınmaktadır.
Elbette, Melisa bitkisi hakkında sunduğunuz metnin anlamını değiştirmeden kelimelerini ve ifade biçimini yeniden düzenlenmiş hali aşağıdadır:
Melisa Bitkisi Nedir? Bilimsel literatürdeki ismi ‘melissa officinalis L.’ olan melisa otu, Batı Asya, Kuzey Afrika ve Avrupa'nın belirli kısımlarında kendiliğinden yetişen bir bitkidir. Akdeniz ve Batı Asya'ya dayanan kökeniyle nanegiller (Lamiaceae) familyasına ait olan melisa, tipik bir Akdeniz bitkisidir. Türkiye'de de Akdeniz ikliminin yaygın olduğu alanlarda doğal olarak büyüyen bu otsu bitki, uzun ömürlüdür. Tarih boyunca Dioscorides, İbn-i Sina, Paracelsus ve John Evelyn gibi önemli şahsiyetler tarafından çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde bitkisel bir ilaç olarak faydalanılmıştır.
Özellikle sakinleştirici, gaz giderici, terletici ve antiseptik etkileriyle öne çıkan melisa demlemesi, bu şifalı bitkiden elde edilir. Zengin antioksidan, virüs karşıtı ve mikrop önleyici nitelikler barındırır. Taze, kuru ve yağ formları bulunan melisanın yaprakları ve çiçekleri, geleneksel ve tamamlayıcı tıp uygulamalarında da kendine yer bulur. Halk arasında "kovan otu" veya "limon nanesi" gibi adlarla da bilinen melisanın yapraklarından hazırlanan bitki çayı; sade yahut limon ilavesiyle tüketildiğinde oldukça yararlı içecekler arasında yer almaktadır.
Melisa Bitkisinin Çeşitleri Nelerdir? Melissa officinalis cinsi altında üç farklı alt tür (subsp. Inodora Bornm., subsp. Altissima Arcangeli, subsp. officinalis) mevcuttur. Bu alt türler arasında yalnızca subsp. officinalis, kendine özgü limon kokusu sayesinde şifa ve diğer amaçlar için değerlendirilmektedir. Diğer iki alt türün kokusuz ya da nahoş bir kokuya sahip olması nedeniyle tedavi alanında tercih edilmemeleri söz konusudur.
Melisa Bitkisi Nerede Yetişir? Türkiye'de Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü alçak arazilerde ve dağlık bölgelerde (deniz seviyesinden 1000 metreye kadar) gelişim gösterebilen bir bitkidir. Melisa bitkisinin yaprakları, gövdeleriyle birlikte yaz döneminde toplanır. Hasat işlemi, bitkinin tam olarak çiçek açmasından önce (genellikle mayıs ve haziran aylarında) salkımın yaklaşık 10 santimetre altından kesilerek gerçekleştirilir.
Melisa Bitkisinin Besin Değerleri Nedir? Melisa bitkisi, A ve C vitaminleri, folik asit, potasyum, kalsiyum, demir, çinko, lif ve tanen bakımından oldukça zengindir. Ayrıca, insan bedeninde antioksidan görevi gören bitkisel besin maddeleri olan flavonoidler açısından da yoğun bir içeriğe sahiptir. 100 gram melisa otu 42 kilokalori (kcal) enerji sağlarken, yaklaşık 3 gramlık bir tutamında ise 2 kalori mevcuttur. Bu bitkinin 100 gramlık porsiyonunda 5 gram karbonhidrat, 3 gram lif, 3.5 gram protein ve 0.8 gram yağ yer alır. Ek olarak, aynı miktardaki melisa 667.0 IU A vitamini, 45.0 miligram C vitamini, 400.0 miligram potasyum, 150.0 miligram kalsiyum ve 2.0 miligram demir içermektedir.
Melisa Çayının Faydaları Nelerdir? Melisa demlemesi; gerginliği ve endişeyi hafifletir, uykuya dalışı kolaylaştırır, nezle belirtilerini azaltır, iştahı açar, sindirim güçlüğü ve gaz problemlerini giderir, aynı zamanda ağrı kesici ve sakinleştirici etkisiyle ağrıları dindirir. Cilt yenilenmesine katkıda bulunması, idrar söktürücü özellik taşıması ve saç kaybını önlemeye destek olması da melisa çayının bilinen yararları arasındadır.
Melisa çayının başlıca faydaları aşağıdaki gibidir:
- Gerginlik, endişe ve duygu durum dengesizliklerini hafifletir.
- Sindirim zorluklarına ve karında şişkinliğe iyi gelir.
- Uykuya geçişi kolaylaştırır.
- Nezle ve grip gibi rahatsızlıklara karşı faydalıdır.
- Bilişsel performansı yükseltir, belleği kuvvetlendirir.
- Herpes (uçuk) için doğal bir destekleyici rol oynar.
- Deri üzerindeki sivilceleri arındırır ve cilt yenilenme sürecine katkı sağlar.
- Adet dönemindeki ağrı ve krampların hafifletilmesine yardımcı olur.
- Saç derisindeki kepek oluşumunu ve saç dökülmesini önlemeye destek verir.
- Kan şeker düzeyinin düşürülmesine yardımcı olur.
- Vücuttan idrar atımını artırıcı etkiye sahiptir.
- Kan dolaşımının düzenlenmesine katkıda bulunur.
- Karaciğer ve safra kesesi rahatsızlıklarını iyileştirmeye yardımcı olur.
- Migren nöbetlerinde doğal bir çare olarak kullanılabilir.
Stres, kaygı ve duygu durum bozukluklarını azaltır Melisa demlemesi tüketimi, stres hormonlarının düzeyini düşürerek bireylerdeki depresyon, endişe ve duygu durum dengesizliklerinin azalmasına katkıda bulunur.
Hazımsızlık ve şişkinliğe iyi gelir Oğul otu çayının yararları arasında, sindirim güçlüğü, karın şişliği ve gaz gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarını giderme yeteneği yer alır. Ayrıca melisa demlemesinin mide bulantısını hafifletici bir özelliği de mevcuttur.
Uykuyu teşvik eder Melisa çayı, barındırdığı yatıştırıcı (sedatif) nitelikler sayesinde, gece uyumadan önce tüketildiğinde uykusuzluğu engelleyebilir ve nitelikli bir uyku deneyimi sunabilir.
Bilişsel işlevi artırır, hafızayı güçlendirir Melisa infüzyonu, bireyin bilişsel performansını yükselterek belleği kuvvetlendirici bir tesir yaratır.
Uçuk için doğal ilaç görevi görür Melisa nebatının, herpes simpleks virüsü tip 1 (HSV-1) gibi yaygın birçok virüs türünü etkisiz hale getirme kabiliyeti olduğu ve bu sayede ciltte beliren uçuk oluşumlarına karşı faydalı olduğu kabul edilmektedir.
Cildin yenilenmesine yardımcı olur, akneleri temizler Kan damarlarını gevşetici ve aynı zamanda antiviral niteliklere sahip olduğu düşünülen melisa çayını cildinize ve sivilceli alanlara uygulayarak akne sorunlarının önüne geçebilirsiniz. Ancak topikal uygulama öncesinde bir dermatoloji uzmanına danışmanız faydalı olacaktır.
Soğuk algınlığı ve gribe iyi gelir Virüs karşıtı özellikleriyle melisa demlemesi, vücuttaki patojenlerle savaşarak nezle ve grip dönemlerinde tüketilebilmektedir.
Adet sancısı ve kramplarını giderir Melisa çayını veya melisa özünü düzenli kullanan kadınlarda adet dönemine özgü ağrı ve krampların hafiflediği gözlemlenmiştir.
Saçlarda kepeklenme ve dökülmenin önüne geçer Saç foliküllerini harekete geçiren melisa çayı, kepek oluşumu ve saç kaybı gibi problemlerin çözümünde değerlendirilirken, aynı zamanda saçların sıhhatli bir biçimde uzamasına da destek olur.
Kan şekerinin düşürülmesini sağlar Şeker hastalığına karşı potansiyel etkiler barındıran melisa demlemesi, kan şekerini seviyesini düşürerek diyabet hastalarının beslenme programlarına dahil edebileceği doğal bitkisel içecekler arasında yer almaktadır.
İdrar söktürücü özelliği bulunur Melisa bitkisinin ihtiva ettiği uçucu yağların tesiriyle, melisa çayı kullanımının diüretik (idrar söktürücü) bir etkiyle ilişkili olduğu belirtilmektedir.
Melisa Bitkisi Nasıl Tüketilmeli? Melissa officinalis, oral yolla (ağızdan), tablet veya bitki çayı formunda yahut harici uygulama (kremler ve yağlar) şeklinde vücuda alınabilmektedir. Yaprakları, taze ve kurutulmamış haliyle de değerlendirilebilir. Melisa otunun sıkça kullanıldığı alanlar ise şunlardır:
- Tek başına veya papatya, sarı kantaron gibi şifalı nebatlarla birleştirilerek çayı hazırlanabilir.
- Taze yaprakları, özellikle yaz mevsiminde serinletici içeceklere ilave edilebilir.
- Yaprakları; çorbalara, balık yemeklerine, pirinç pilavlarına, meyve salatalarına ve yeşil salatalara eklenebilir.
- Banyo suyuna ilave edilerek gevşetici etkisinden istifade edilebilir.
- Yaprakları ezilip bir merhem haline getirilerek böcek sokmalarına karşı iyileştirici olarak değerlendirilebilir.
- Aromaterapide kullanılabilir. Melisa yağının aroması, zihinsel ve ruhsal rahatlama sağlarken, mekanın hoş bir kokuya sahip olmasına da katkıda bulunur. Yoga ve meditasyon gibi faaliyetler esnasında odaklanmayı artırır.
- Fesleğen, badem, bergamot, zencefil, lavanta, papatya, gül ve biberiye yağları ile birlikte kullanılarak güzel kokulu karışımlar oluşturulup oda spreyi olarak da kullanılabilir.
- Gıda endüstrisinde, alkollü ve alkolsüz meşrubatları, şekerlemeleri, unlu mamulleri, jelatinli ürünleri, pudingleri ve dondurulmuş sütlü tatlıları tatlandırmak amacıyla yağı ve özütü kullanılır.
- Kozmetik sanayisinde kullanımı yaygındır. Ayrıca yağı, vücut losyonları ve kremlerine katılarak değerlendirilebilir.
Melisa Çayı Nasıl Yapılır? Uykusuzluk durumlarında melisa çayı, yatmadan yaklaşık 20 dakika önce tüketilmelidir. Günlük en fazla üç fincan içilmesi önerilir. Soğuk algınlığına karşı yararlı olduğu için kış çayı olarak da bilinen melisa demlemesi, serinlemek amacıyla sıcak yaz günlerinde soğuk olarak da tercih edilebilir. Yarım litre su kaynatıldıktan sonra bir tatlı kaşığı melisa yaprağı eklenir ve on dakika boyunca demlenmeye bırakılır. İçeriğindeki değerli uçucu yağların buharlaşmaması için demlenme esnasında demliğin kapağının kapalı tutulması önemlidir.
Melisa Çayı Ne Zaman İçilmeli? Sabah saatlerinde veya öğleden sonra aç mideyle tüketilmesi tavsiye edilir. Zira melisa çayının tam etkisini gösterebilmesi için uygun zamanlama ve açlık durumu önem arz eder. Ancak, sakinleştirici niteliği sebebiyle, çalışma saatleri içerisinde tüketen kişilerde bazı olumsuzluklar görülebilir. Uyku problemi yaşayan bireylerin ise akşamları, yatmadan bir saat kadar önce aç karnına melisa çayı içmeleri gerekmektedir. Sarı kantaron ile beraber demlenerek içildiğinde stres ve uykusuzluk problemlerine iyi geldiği bilinir. Günün yorgunluğunu atmak ve akşam saatlerinde oluşan gerginliği azaltmak amacıyla yatmadan evvel bir fincan melisa çayı içmek, vücudu dinlendirmektedir.
Melisa çayı kullanmadan önce aşağıdaki tavsiyelere dikkat etmek gereklidir:
- Sağlık sorunları bulunan bireylerin ve hamilelerin melisa çayını tüketmeden önce mutlaka bir uzmana danışmaları şarttır. Özellikle kronik hastalığı olanlar ve düzenli ilaç kullanan kişilerin melisa çayı içmeye başlamadan önce hekimlerine müracaat etmeleri büyük önem taşır. Her bireyin vücudunda farklı reaksiyonlar gösterebilir.
- Gelişim çağındaki çocukların gelişim süreçlerini etkileyebilme olasılığı nedeniyle, 16 yaşın altındaki çocuklara melisa çayı verilirken tedbirli olunmalıdır. Yine bir hekimin tavsiyesi olmadan çocuklara melisa çayı içirilmemelidir.
- Bazı ilaçlarla etkileşime girme potansiyeli bulunan melisa çayı, kullanılan ilaçların tesirini azaltabilir. Bu sebeple, düzenli olarak ilaç kullanılıyorsa, uzman bir doktorun görüşü alınmadan melisa çayı tüketilmemelidir.
Melisa Çayını Kimler İçebilir?
- Psikosomatik kaynaklı sindirim sistemi rahatsızlıkları olanlar
- Mide ve bağırsaklarında kasılmalar (spazmlar) ve ağrılar hissedenler
- Karın şişkinliği problemi yaşayanlar
- Kaygı ve sinirlilik halleri olanlar
- Gerginliğe bağlı kalp çarpıntısı şikayetleri bulunanlar
- Mide bulantısı, kusma, taşıt veya deniz tutması gibi durumları olanlar.
Melisa Çayını Kimler İçmemeli? Göz tansiyonu (glokom) veya tiroid rahatsızlığı bulunan kişilerin, ayrıca limon melisasının herhangi bir bileşenine karşı aşırı hassasiyeti olanların bu çayı tüketmemesi gereklidir. Hamilelik süresince, emzirme döneminde ve bitkiye karşı aşırı duyarlı olan kişilere tavsiye edilmez.
Melisa Çayı Nelere İyi Gelir?
- Melisa çayı, gevşetici ve sakinleştirici tesirleri sayesinde aşırı gerilime (stres) karşı faydalıdır.
- Hem kas gevşetici (antispazmodik) hem de yatıştırıcı etkilere sahiptir.
- Gaz giderici, virüs karşıtı, oksidan önleyici ve hormon düzenleyici özelliklere sahiptir.
- Sindirim sistemindeki kasılmaları hafifletir.
- Mide rahatsızlıklarına (bulantısına) iyi gelir.
- Huzursuzluk (ajitasyon) ve uyku yoksunluğu (insomnia) hallerinin yönetiminde etkilidir.
- Hassas bağırsak sendromu (irritabl kolon), mide iltihabı (gastrit), kusma, safra kesesi kaynaklı hazımsızlık (biliyer dispepsi), baş ağrısı, titreme, psikolojik kökenli baş dönmesi ve kalp çarpıntısı (taşikardi) gibi durumlara iyi gelir.
- Melisa özütü, oksidatif stresin yol açtığı hasarlara karşı koruyucu bir tesir gösterir.
- Endişe ve uyku problemlerine karşı etkilidir.
Melisa Çayı Hakkında Sık Sorulan Sorular Oğul otu çayını çocuklar tüketebilir mi? Melisa çayının fiziksel gelişim sürecini etkileyebilme olasılığı bulunmaktadır. Bu sebeple 16 yaşından küçük çocukların melisa çayı kullanmaması tavsiye edilir.
Melisa çayını gebe kadınlar içmeli midir? Gebelik ve emzirme süreçlerinde kesinlikle kullanılması önerilmemektedir.
Melisa çayının herhangi bir zararı mevcut mudur? Melisa çayını dengeli biçimde tüketmeli, günde iki fincandan fazla içilmemelidir. Aşırı tüketim sonucunda ciltte kızarıklıklar, şişlikler, döküntüler, mide bulantısı ve alerjik reaksiyonlar gibi yan etkiler ortaya çıkabilir. Eğer kronik bir rahatsızlığınız varsa, sürekli ilaç kullanıyorsanız, hamileyseniz veya emziriyorsanız melisa çayı tüketmemelisiniz. Kullanım hakkında mutlaka bir sağlık profesyoneline başvurmanız gerekmektedir. Melisa çayının, bazı ilaçların etkisini azaltma potansiyeli taşıdığı ve bu durumun olumlu etkilerini olumsuza çevirebileceği akılda tutulmalıdır.