Anason Nedir? Anasonun Faydaları nelerdir?
Şifalı bitkiler arasında yer alan, kendine has kokusu ve aromasıyla bilinen anason, başta içki, ilaç ve gıda sektörleri olmak üzere geniş bir kullanım alanına sahiptir. Ülkemizde yaygın olarak yetişen bu bitki, geleneksel olarak pek çok fayda sunar:
- İştah açıcı özelliği bulunur.
- Uyku verici etkiye sahiptir.
- Anne sütünü artırıcı olarak kullanılır.
- Gastrik spazm şikayetlerini ve bağırsak gazlarını gidermeye yardımcı olur.
Anasonun çay olarak tüketimi ise mide ve bağırsak rahatsızlıklarına, şişkinliğe ve üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisine katkı sağlayabilir.
Fitoöstrojenik Etki:
Anason, fitoöstrojenik yani bitkisel östrojen etkisi gösteren bir bitkidir. Bu özelliği nedeniyle, özellikle meme ve yumurtalık (over) kanseri tedavisi gören kadın hastaların kullandıkları ilaçlarla etkileşime girebilir. Bu sebeple, bu tür rahatsızlıkları olan hastaların kesinlikle anason kullanmaması ve tüketmemesi gerekmektedir.
Anason nedir?
Türkiye’de yaygın olarak yetişen bir bitki olan anason (Pimpinella anisum); maydanozgiller (Apiaceae) ailesinden aromatik bir bitkidir. Anason tohumları yüzde 1,5-5 oranında esansiyel yağ içermektedir ve Anadolu’da eskiden beri yaprak, çiçek ve tohumundan yararlanılmaktadır.
Anasonun kullanım alanları nelerdir?
Dünyada anasonun kullanım alanları ve kullanım miktarları her geçen gün artmaktadır. Anasonun kullanım alanları aşağıdaki gibidir;
Eczacılık: Anason meyvelerinden elde edilen uçucu yağın (Oleum Anisi) önemli etkin maddeler arasında yer aldığı, meyvelerinin antik çağlardan beri değişik amaçlarla başta gaz giderme olmak üzere idrar söktürme, terletme, anne sütünü arttırma, emzirme süresini uzatma, sakinleştirme ve dinlendirme amaçlı kullanılmaktadır.
Gıda sektörü: Baharat olarak hamur işlerinde, dondurma, tatlılar, marmelatlar ve sakızlarda kullanılmaktadır. Bununla birlikte bazı Avrupa ülkelerinde ise bitkinin genç yaprak ve sürgünleri salataya lezzet vermek amacıyla ve garnitür olarak eklenmektedir. Ayrıca kedi- köpek mamalarına tat vermede ve baharat olarak likör sanayinde anason meyvelerinin tüketimi de oldukça fazladır.
Diş macunu: Aroma ve tat verici olarak çok kullanılmaktadır.
Tarım: Anason (Pimpinella anisum)’un anethole içeren uçucu yağı ambar zararlılarının bazılarına (Tribolium confusum, Sitophilus oryzae ve Ephestia kuehniella) karşı etkili olmaktadır.
Anasonun faydaları nelerdir?
Anason halk arasında iştah açıcı, uyku verici, anne sütünü artırıcı, gastrik spazm şikâyetlerini ve barsak gazlarını giderici, balgam söktürücü, antibakteriyel, karaciğeri koruyucu olarak kullanılmaktadır.
Çay olarak içilen anason da hafif spazmlı gastrointestinal şikayetler (mide ve bağırsak şikayetleri) ve epigastrik şişkinlik gibi bazı dispeptik rahatsızlıkların tedavisinde ve üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisine ek olarak iyi gelebileceğini gösteren çalışmalarla ortaya konulmaktadır.
Anasondan elde edilen uçucu yağın yüzde 70-90 anaethole içeren ekstreleri de uyarıcı, tonik, aromatik özellikleri ile bilinmektedir. Karaciğer koruyucu (Hepatoprotektif) etkisi olduğu da çalışmalarda ileri sürülmektedir.
Anason yağının faydaları nelerdir?
Oleum Anisi (Anason uçucu yağı), meyvedeki etkileri yanında süt artırıcı (laktagog) etki de gösterir, ayrıca diş macunlarında korigen olarak çok kullanılmaktadır. Anason (Pimpinella anisum)’un anethole içeren uçucu yağı ambar zararlılarının bazılarına (Tribolium confusum, Sitophilus oryzae ve Ephestia kuehniella) karşı etkili olmaktadır.
Uçucu yağı antioksidan, antispazmodik, antimikrobiyal, ve antifungal (mantar önleyici) özelliklere sahiptir. Tıbbi olarak nezle tedavisinde, dispeptik şikâyetlerde ve hafif balgam söktürücü olarak kullanılır.
Anasonun zararları nelerdir?
Anason içerdiği maddeler sebebiyle, fitoöstrojenik etki gösterir. Bitkisel östrojen anlamına gelen fitoöstrojen, özellikle meme ve over kanser tedavisi gören kadın hastaların kullandıkları ilaçlarla etkileşim içine girebilir. Bu sebeple anason bu hastalar tarafından kesinlikle kullanılmamalı ve tüketilmemelidir. Bununla birlikte genel olarak böbrek rahatsızlığı olan hastaların da anasonun diüretik (idrar söktürücü) etkisi sebebiyle ancak hekim kontrolünde kullanması gerekmektedir.
Sakinleştirici etkisi olan anasonun bebeklerde kullanımı da çoğu kişi tarafından tercih edilmektedir. Ancak bebeklerde kullanım da hekim kontrolü altında olmalıdır.
Rezene ve anason birlikte tüketilebilir mi?
Rezene ve anason maydanozgiller ailesinden gelmektedir. Ancak içlerinde bulunan anetol maddesi farklı oranlarda yer almaktadır. Özellikle emziren annelerde süt artırıcı etkisi sebebiyle kullanılan anason ile ilgili yeterli bilimsel çalışmalar bulunmamaktadır. Emziren anneler tarafından tüketilen bu çayın bazı olumsuz sonuçlar doğurabileceği de unutulmamalıdır. Rezene ve anason çayının günlük tüketim miktarı ölçülü olmalı, bu ölçü günlük 2 fincanı geçmemelidir.
Anason çayı bebeklerde kullanılabilir mi?
Anasonun çocuklarda kolik, kabızlık, öksürük veya düzensiz uykuya bağlı olarak kullanımı oldukça yaygındır. Ancak yapılan araştırmalar 6 aydan küçük bebeklerde anason kullanımının kolik üzerine olumlu bir etkisinin olmadığını, ancak uyku düzeni ile ilgili olumlu etkilerinin bulunduğunu göstermektedir. Anasonun bebeklerde güvenli olduğu yapılan bilimsel çalışmalarda kanıtlanamamıştır. Aynı zamanda bebeğin sindirim sistemine zarar verebileceği de yapılan çalışmalarda ileri sürülmektedir. Bu sebeple bebeklerde anason kullanımı mutlaka ilgili hekime danışılmalıdır.
Anason çayı emziren annelerin sütünü artırır mı?
Yapılan bilimsel çalışmalarda anasonun anne sütünü arttığı gösterilmiştir.
Anasonun içinde alkol var mıdır?
Anason tohumlarında yüzde 1,5-5,0 uçucu yağ, yüzde 10-20 sabit yağ, yüzde 18 protein bulunmaktadır. En önemli uçucu yağ bileşeni trans-anethol (yüzde 80-90)’dur. Trans anethol bir tür yağ asidi olmakla birlikte anasonun kendine özgü kokusunu verir. Tatlımsı tat da bu maddeden kaynaklanır. Bu yağ sadece alkolde çözünen bir yağ asididir. Anethol maddesinin kendi yapısında alkol bulunmamaktadır. Bu sebeple anasonun içinde alkol olup olmadığı konusunda toplumda bir yanlış anlaşılma ve kafa karışıklığı bulunmaktadır.
Anason çayı bağırsakları çalıştırır mı?
Anason bağırsak hareketliliğini artırdığına dair çalışmalar bulunmaktadır.
Anason çayı ne zaman içilir?
Anason çayının, hazmı kolaylaştırıcı etkisinden dolayı yemeklerden sonra tüketilmesi daha faydalı ve uygundur.
Anason çayı gaza iyi gelir mi?
Yapılan çalışmalarda anasonun gaz giderici olarak kullanıldığı bilinmektedir.
Hamileler anason çayı içebilir mi?
Anason kullanımı, içeriği sebebiyle hamilelikte önerilmemektedir.
Anason çayı uyutur mu?
Anason çayının uyku yapıcı özelliği bulunmaktadır. Anasonun uyku süresi üzerine etkisi ile ilgili yapılan bir bilimsel çalışmada anasonun uçucu yağının kullanımı ile beraber uyku süresinin yüzde 93,5 oranında arttığı gözlemlenmiştir. Geleneksel kullanımda da anasonun sedatif (sakinleştirici) etkisinden yararlanılmaktadır.
Anason yağının kullanım dozu ne kadardır?
Kilogram başına ağız yoluyla alınan 50 mg üstü anason uçucu yağı, kötü etkilerin görülmesine (akut toksite) neden olabilmektedir. Bu sebeple kullanımı sınırlandırılmalıdır.