Defne Yaprağı ve Yağının Faydaları
Bitkiler, eski çağlardan bugüne kadar yeryüzünün her köşesinde çeşitli maksatlarla yoğun biçimde değerlendirilir. "Tıbbi aromatik bitkiler" diye nitelendirilen bu bitkiler, eskiden beri değişik rahatsızlık çeşitlerinin tedavisi için tesirlidir. Avrupa, Asya ve sıcak bölgelerde yetişen şifalı bir bitki olan defne, 2500 değişik türü bünyesinde barındırır. Akdeniz coğrafyasının iklimine elverişli ve senenin her ayı yeşil kalan bir bitkidir. Dünya genelinde farklı mutfak geleneklerinde muhafaza etme, hazırlama, tatlandırma maksatlarıyla kullanılır. Bunun yanı sıra kozmetik, kimya ve eczacılık sektöründe mühim bir konuma sahiptir. Acımtırak ve baharatlı bir lezzete sahip olduğundan pek çok yemeğin tadına katkı sağlar. Çiğnenmesi ve hazmedilmesi güçtür. Bu nedenle pişirme esnasında eklenen defne yaprakları ikramdan evvel yemekten çıkarılır. Defne yaprağı ailesi genellikle benzer tat ve besin değerlerine sahiptir. Çoğunlukla antosiyaninler, flavon ve flavonoidler, taninler, alkaloidler, öjenol ve linalool olarak adlandırılan biyoaktif bileşimler içerir. Bu bileşimlerin oranları toprak çeşidine, sulama ve budama usulüne, iklim şartlarına göre farklılık gösterir.
Defne Yaprağının Besin Değeri Nasıldır?
Defne yaprağı, kekremsi ve yoğun bir lezzete sahip bir bitkidir. Defne yaprağının baharatı andıran kokusu, barındırdığı öjenol, elemisin gibi bileşiklerden kaynaklanır. Defne yaprağı, az miktarda yağ barındırdığı için enerji değeri düşüktür. Bir gram defne yaprağı şu değerleri içerir:
- 54 kalori
- 1-1,2 gram protein
- 12-13 gram karbonhidrat
Defne Yaprağının Sağlığa Katkıları Nelerdir?
Defne yaprağı A, C ve B6 vitaminlerini sağlayan bir kaynaktır. Bununla birlikte, düşük oranlarda potasyum, kalsiyum, demir, manganez, bakır ve magnezyum da ihtiva eder. Vitamin ve mineral içeriğinin yanı sıra, posa ve antioksidan özellikteki bileşimleri de barındırır. Bu bileşenleriyle defne yaprağı, bağışıklık sistemini güçlendirmeye destek olur. Vücutta bakteri karşıtı, virüs karşıtı ve mantar karşıtı görevler üstlenir. Bu sayede vücuttaki inflamasyonu azaltmaya ve yaraların iyileşmesine katkı sağlar. Defne yaprağının iştahı artırıcı, sindirimi kolaylaştırıcı, kasları gevşetici ve böcekleri uzaklaştırıcı nitelikleri mevcuttur. Ayrıca, yapraklarından hazırlanan gargarayla diş çürüklerini önlemeye ve yapraklarının çiğnenmesiyle ağız kokusunu gidermeye yardımcı olur.
Defne Yaprağı Nasıl Kullanılır?
Defne yaprağı farklı biçimlerde ve çeşitli maksatlarla değerlendirilebilir. Genellikle defne bitkisi taze, kurutulmuş, dondurulmuş, pudra haline getirilmiş ve yağı çıkarılmış halde evlerde yer bulur. Defne yaprakları, yemekler, soslar ve baharatlar gibi farklı gıdalarla bir araya getirilir. Kekik, biberiye, hardal, kırmızı biber, maydanoz ve sarımsak gibi bitkilerle karıştırılarak kullanılabilir. Ayrıca turşularda, sosislerde, et, balık, sebze yemeklerinde, çorbalarda, güveçlerde ve dolmalarda tercih edilebilir. Farklı kültürlerde de çaylara, peynirlere, yağlara ve likörlere eklenen bir tatlandırıcı olarak bilinir. Yoğun ve aromatik kokusu sebebiyle kapalı kaplarda veya kutularda saklanması uygun görülür.
Defne Yaprağı Ne İçin İyidir?
Defne yaprakları üzerine kapsamlı çalışmalar olmamakla birlikte, bazı durumların önlenmesinde ve rahatsızlıkların iyileştirilmesinde kullanılır.
- Defne bitkisi antiseptik özellik taşır ve vücudu parazit, mantar hastalıklarına karşı koruma işlevi görür.
- Sindirim sıvılarını artırarak hazımsızlığı azaltır, mide rahatsızlıklarını hafifletmeye yardımcı olur.
- Burundaki sinüs basıncını düşürerek sinüs ağrılarının azalmasına ve burun tıkanıklığının açılmasına yardımcıdır.
- İçerdiği antioksidan bileşimler olan polifenoller, diyabet rahatsızlığı olan bireylerde kan şekeri ve kolesterol düzeylerini düşürmede katkı sağlar.
- Ateş, öksürük, bronşit, grip, nezle, mide bulantısı ve kusma tedavilerinde tercih edilir.
- Varislerin rahatlamasına destek olur.
- Eklem iltihabı, ishal, soğuk algınlığı, kolik ülser, anemi ve katarakt gibi durumların tedavisinde kullanılır.
- Besin olarak kullanılmasının yanı sıra, yoğun kokusu ve antiseptik niteliği sayesinde evdeki dolaplarda zararlıların barınmasını engellemek amacıyla kullanılabilir.
Defne Yaprağının Cilde Faydaları
Defne yaprakları A vitamini ve antioksidan bileşenleri barındırdığı için cilde yararları olduğu bilinmektedir. Defne yaprağı, kuru, yağlı ve hassas ciltlerde güvenle kullanılabilir. Hücrelerin tamirini ve yenilenmesini sağlayarak genç bir görünüm sunar. Saç diplerindeki yara ve irritasyonun yanı sıra siyah noktalar için de değerlendirilebilir. Saçların beslenmesine yardımcı olur, ayrıca yumuşaklık, parlaklık ve güç kazandırıcı özelliklere sahiptir. Defne yaprağı yağı, Hindistan cevizi yağı gibi farklı yağlarla karıştırılarak egzama ve romatizma tedavilerinde de kullanılır. Ek olarak, defne yaprağı suyunun faydaları arasında A vitamini eksikliğinin neden olduğu gece körlüğü ve diğer göz hastalıklarının iyileştirilmesi de yer alır.
Defne Yaprağı Nerelerde Kullanılır?
Defne yaprağı Akdeniz ülkelerinde yaygın olarak et ve sebze yemeklerine lezzet katması için kullanılır. Farklı mutfaklara ait kültürlerde yahnilere, sosislere, balık ve deniz ürünlerine, çorbalara eklenerek tüketilir. Taze veya kurutulmuş haliyle et yemeklerinin yanı sıra makarnalara katılır. Türkiye'de genellikle ızgarada pişirilen balıklarda ve balık güveçlerinde kullanılır. Çeşitli kültürlerde kullanılan bitki karışımları içerisinde de yer alabilen defne yaprağı, gıdaların lezzetini artırmak için sıklıkla tüketilir. Genellikle kekik, fesleğen, nane, biberiye gibi değişik bitki türleriyle birlikte kullanılır. Defne yaprağı ayrıca çay olarak da içilebilen bir çeşittir.
Defne bitkisinin yaprakları, yağı ve meyveleri mutfak dışında da farklı ürünlerin yapımında değerlendirilir. Defne yaprağı yağı günümüzde sabun üretimine, kimya ve kozmetik sektörüne, ilaç ve içki imalatına dâhil edilir.
Defne Yaprağı Hangi Zamanlarda Toplanır?
Defne bitkisi yapraklarını dökmez ve yılın dört mevsimi bulunabilir. Defne yaprakları, senenin herhangi bir döneminde tam olgunluğa eriştiğinde toplanır. Yapraklar, defne dallarının kesilmesiyle hasat edilir. Defne yapraklarının yaş halde toplanması tavsiye edilmez. Taze defne yaprakları keskin-acı bir koku ve tada sahiptir. Bu nedenle yaprakların kullanmadan önce kurutulması gereklidir. Yaprakların taze iken kurutulması, daha iyi ve yoğun bir tat elde edilmesini sağlar. Yaprakların toplandıktan sonra 2-3 gün süreyle kurumaya bırakılması gerekir.
Defne Yaprağı Çayının Sağlığa Katkıları
Defne yaprağı çayı, antibakteriyel, antiviral, antifungal tesirleriyle ateş, iltihaplanma, nezle, grip, öksürük, mide bulantısı ve kusmanın kontrol altına alınmasında yaygın olarak kullanılır. Ayrıca balgam söktürücü, burun tıkanıklığını açıcı ve solunum yolu enfeksiyonlarını iyileştirici özelliklere sahiptir. Sinir sistemini yavaşlatarak rahatlamayı, kaygı ve stresin yönetimini kolaylaştırır. İltihap azaltıcı etkisiyle artrit gibi kemik ve eklem sorunlarının hafifletilmesini sağlar. Kan şekerinin hızla yükselmesini engeller ve diyabet rahatsızlığı olan bireylerde hiperglisemi riskini azaltır. Kolesterolü düşürmede etkili rol oynadığı için kalp ve damar hastalıkları riskini azaltmaya yardımcıdır.
Defne Yaprağı Çayının Potansiyel Zararları
Defne yaprağı ve çayı, genellikle güvenli olarak kabul edilir. Bununla birlikte, çok aşırı miktarda defne yaprağı çayı tüketmek bazı istenmeyen etkilere yol açabilir. Karın şişliği, ishal ve diğer sindirim sistemi sorunlarına neden olabilir. Kan şekerini düşürmede etkili olduğu için fazla defne yaprağı çayı içmek kan şekerinin düşmesine neden olabilir. Özellikle diyabet hastalarının defne yaprağı çayı tüketirken dikkatli olması ve sınırlı miktarda kullanması önerilir. Aşırı dozda defne yaprağı çayı, sinir sistemini yavaşlatarak baş ağrısı ve uyku haline yol açabilir. Ayrıca gebelik, emzirme dönemleri ve cerrahi operasyonlar öncesinde tüketimi önerilmeyebilir.
Kuru Defne Yaprağı Çayı Nasıl Hazırlanır?
Defne yaprağı çayı, nezle, grip, mide rahatsızlıkları başta olmak üzere çeşitli hastalıkların tedavisinde geleneksel bir yöntem olarak kullanılır. Ayrıca hazımsızlığın giderilmesinde, kaygı ve stres durumlarında iyi bir seçenek olarak görülebilir. Defne yaprağı çayının hazırlanışı kolay ve pratiktir. Bir fincan kaynar su için bir adet kurutulmuş defne yaprağı yeterlidir. Defne yaprağı kaynar suda yaklaşık 10 dakika bekletilir ve süzüldükten sonra içilir. Güvenle tüketilen bir bitki olmasına rağmen, günde birkaç fincandan fazla içilmesi tavsiye edilmez.
Defne Yaprağı Nasıl Kurutulur?
Defne yaprakları birden fazla metot kullanılarak kurutulabilir. Geleneksel kurutma için açık havada yaklaşık 10-12 gün süreyle beklenir. Açık havada ve güneş altında kurutma yöntemi, yaprakların renginde değişime ve içerdiği uçucu yağların kaybına sebep olabilir. Dolayısıyla bu yöntem defne yapraklarının pazar değerinin düşmesine neden olabilir. Defne yaprağı kurutulmasında en uygun yöntem 60°C sıcak hava ile kurutmadır. Kurutma sürecinde kaybedilen uçucu yağların geri kazanılması amacıyla buhar damıtma yöntemi kullanılır. Kurutulmuş defne yaprakları genellikle baharat olarak veya konserve ürünlerinde tercih edilir.
Defne Yaprağı Yağı Nasıl Üretilir?
Defne yaprağı yağının geleneksel olarak elde edilmesi için Ekim ayında olgunlaşan koyu renkli defne meyveleri hasat edilir. Özel olarak yapılmış büyük kaplarda pişirilen meyveler, pişirme işleminin ardından süzgeç yardımıyla iyice ezilir. Bu sayede yağın ve suyun süzülmesi sağlanmış olur. Süzülen su ve defne yağı tekrar kaynatılır. Tamamen kaynadıktan sonra kazanın altındaki ateş söndürülür, suyun dibe çökmesi beklenir ve yüzeyde kalan defne yağı ayrılır. Türkiye'de defne yağı için belirli bir ölçüt bulunmamaktadır ancak kaliteli bir defne yağının avuç içinde ovulduğunda avucu ısıtarak buharlaşması ile anlaşıldığı söylenir. Daha düşük kalitedeki defne yağı avuç içinde yağ formunda kalır.
Zehirli Defne Yaprağı Nasıl Ayırt Edilir?
Türkiye'de yaygın olarak tüketilen Akdeniz defnesi güvenli ve toksik olmayan bir türdür. Ancak defne olarak bilinen diğer bitki çeşitleriyle karıştırılma olasılığı mevcuttur. Çit bitkisi olarak kullanılan ve kiraz defnesi olarak adlandırılan bitki türünün zehirli olma riski bulunmaktadır. Farklı defne türleriyle karıştırılabilen bu bitki, defneye benzeyen çalı formundadır. Normal şekilde tüketilen defne yaprağı, aşırı miktarda alınmadığı sürece zehirli değildir.