Kekik Nedir?

Kekik Nedir?

Kekik, ballıbabagiller yani nane ailesine mensup, keskin kokusuyla öne çıkan ve ana yurdu Akdeniz bölgesi olarak bilinen bir bitkidir. Türkiye'de de bolca yetişen kekik bitkisinin dünya genelindeki talebinin yaklaşık %70'i ülkemizden karşılanmaktadır.

Genellikle mutfaklarda, özellikle yemek ve et ürünlerinde sıkça kullanılan kekik, sağlığa olan yararlarıyla da tanınır. Başlıca faydaları arasında iştah açıcı olması, bağışıklık sistemini güçlendirmesi ve öksürüğü hafifletmesi bulunan kekik, aynı zamanda idrar söktürücü etkiye sahiptir; sindirimi iyileştirir, akne sorununu azaltır, hazımsızlığı giderir, adet sancılarını dindirebilir ve kalp-damar hastalıkları riskini düşürebilir.

Çeşitli türleri mevcut olan kekik bitkisinin en çok ihraç edilen cinsi İzmir kekiğidir. Bununla birlikte, İstanbul kekiği ve toka kekiği de bilinen diğer kekik çeşitleridir.

Kekik Türleri Nelerdir?

En yoğun ihracatı yapılan kekik türü İzmir kekiğidir. Genellikle eczacılık sektöründe değerlendirilen İzmir kekiği, halk arasında "bilyeli kekik" adıyla da bilinir. İzmir kekiği haricinde, İstanbul kekiği, toka kekiği ve beyaz kekik de tanınan kekik türleri arasındadır.

• İzmir Kekiği: Kamuoyunda bilyeli kekik, peynir kekiği, güve kekiği ve taş kekiği gibi isimlerle de anılır. En fazla ihraç edilen İzmir kekiği, çoğunlukla farmasötik alanda kullanılır.
• İstanbul Kekiği: Halk arasında "kara kekik" olarak bilinen İstanbul kekiği, baharat olarak ve çay yapımında kullanılır. Ayrıca böcekleri bitkilerden uzak tutmak amacıyla da tercih edilir.
• Toka Kekiği: Dünyada sadece Isparta'nın Sütçüler ilçesinde yetişme olanağı bulan Toka kekiği, "Sütçüler kekiği" adıyla da tanınır ve Avrupa, Hindistan, ABD, Kanada gibi pek çok ülkeye ihraç edilmektedir.
• Beyaz Kekik (Alanya Kekiği): "Alanya kekiği" olarak da bilinir. İçeriğindeki karvakrol maddesi sayesinde akciğer kanseri tedavisinde kullanılan beyaz kekik, daha çok yağ formunda tüketilmektedir.
• Dağ Kekiği: "Suriye kekiği" olarak da adlandırılır. Dağlık ve kayalık arazilerde doğal olarak yetişir. Yemeklerde kullanılmasının yanı sıra çay olarak da tüketilir.

Türkiye'de, bu kekik türlerine ek olarak Akdeniz kekiği, tarla kekiği ve yabani kekik gibi çeşitler de yetişmektedir.

Kekik Faydaları Nelerdir?

Kekiğin yararları arasında adet sancılarını hafifletmesi, öksürüğü azaltması, sindirim sistemini koruması, kan dolaşımını hızlandırması, kan basıncını dengelemesi, kalp sağlığını desteklemesi ve sakinleştirici etkileri bulunur. Kekik, bakteri ve mantar enfeksiyonlarını önleyici ve giderici bir etkiye de sahiptir.

Kekik, solunum yolu problemlerini rahatlatmaya yardımcı olur; balgam söktürücü ve iltihap giderici özellikler taşır. Antibakteriyel etkileri sayesinde bronşit, astım, boğaz ağrısı veya mevsimsel alerjilerin belirtilerini hafifletmeye katkıda bulunabilir.

Kekik özellikle A ve C vitaminleri açısından zengindir. A vitamini, mukoza zarları, göz sağlığı ve cilt sağlığı için önemli bir vitaminken; C vitamini, bulaşıcı hastalıklara karşı direnci artırmaya ve vücudu zararlı proinflamatuar serbest radikallere karşı korumaya yardımcı olur. İçerdiği lutein, zeaksantin ve timonin gibi antioksidanlar, vücuttaki serbest radikalleri etkisiz hale getirmeye ve uzaklaştırmaya destek olur.

Kekiğin genel faydaları şunlardır:

• Kekik tüketimi bağışıklık sistemine iyi gelir.
• Mantar ve enfeksiyonları önleyici ve tedavi edici etkiye sahiptir.
• Kekik adet ağrılarını hafifletir.
• Öksürüğü azaltır.
• Kekik idrar söktürücü özelliktedir.
• Sindirim sistemini korur.
• Kan dolaşımını hızlandırır.
• Kekik kalp sağlığını destekler.
• Kan basıncını düşürür.
• Akne ve sivilce tedavisine yardımcı olur.
• Sakinleştirici bir etkiye sahiptir.
• Karaciğer fonksiyonlarını iyileştirmeye katkı sağlar.
• Anemiyi önlemeye yardımcı olabilir.
• Düzenli kullanıldığında diş eti problemlerine iyi gelir.
• Bronşit tedavisinde kullanılabilir.
• Kekik iştah açıcı bir bitkidir.

Kekik İştah Açıcıdır

Yemeklere, özellikle de et ürünlerine eklendiğinde kekiğin iştahı artırıcı bir özelliğe sahip olduğu görülür.

Bağışıklığa İyi Gelir

Antibakteriyel ve antioksidan özellikler barındıran kekik bitkisi, bu sayede bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudu hastalıklara karşı daha dirençli hale getirir.

Antiviral Etkisi Mantar ve Viral Enfeksiyonları Önleyebilir

Kekik, özellikle antiviral etkisiyle viral enfeksiyonları önleyici bir bitki olarak öne çıkar.

Adet Ağrılarını Hafifletir

Flavonoidler bileşiğini içeren kekik bitkisinin adet sancılarını azaltma konusundaki etkisi bilinmektedir.

Öksürüğü Azaltır

Özellikle antimikrobiyal etkiler barındıran kekik çayı ve kekik yağının solunum yollarını rahatlatarak öksürüğü azalttığı düşünülmektedir.

Sindirim Sistemini Korur

Antimikrobiyal ve anti-inflamatuar yapısıyla dikkat çeken kekik, sindirim sistemini korumasının yanı sıra, hazımsızlığı ve şişkinliği hafifletmeye yardımcı olan sindirim enzimlerinin üretimini teşvik ederek sindirime yardımcı olur.

Kan Dolaşımını Hızlandırır

Kan dolaşımını hızlandırma potansiyeli olan kekik, aynı zamanda kan basıncını düşürerek tansiyonun yükselmesini önler ve böylece kalp-damar hastalıklarının riskini bir ölçüde azaltmış olur.

Akne Tedavisinde İşe Yarar

Antibakteriyel özellikleriyle bilinen kekiğin akne ve sivilce tedavisinde faydalı olabileceği düşünülmektedir.

Kekik Yağı Faydaları Nelerdir?

Antioksidan ve antibakteriyel özellikler gösteren ve timol adlı bileşiği içeren kekik yağı, iltihabı ve enfeksiyonu azaltır, cilt sağlığını destekler, bağışıklığı güçlendirir, bel ağrısı ve kemik rahatsızlıklarını yatıştırır. Kekik yağının solunması, solunum yollarını rahatlatarak soğuk algınlığı, öksürük ve tıkanıklığı giderir. Antibakteriyeldir ve bakteri ile mantarları yok etmede etkilidir.

Kekik yağı antiseptik, antibakteriyel ve antispazmodiktir. Hormon seviyelerini dengelemeye yardımcı olur. Hipertansiyonu önleyici bir etkiye sahiptir.

Yatıştırıcı bir özelliğe sahiptir. Harici olarak uygulandığında cildi temizleyebilir; saça uygulandığında ise saç dökülmesini önleyebilir. Antiseptik etkisi akne gibi cilt kusurlarını ve yaşlanma belirtilerini azaltır, yaraların, kesiklerin ve izlerin iyileşmesine yardımcı olur.

Kekik yağının faydaları şunlardır:

• Öksürük ve tıkanıklık gibi üst solunum yolu rahatsızlıklarını hafifletir.
• Kekik yağı bağışıklığı güçlendirir.
• Ciltteki sivilceleri ve yaraları iyileştirir.
• Saç dökülmesini önleyebilir.
• Romatizma kaynaklı eklem ve kemik ağrılarını dindirir.
• Hormon seviyelerini dengeler.
• Antifungal özelliklere sahiptir, mantar enfeksiyonlarını giderir.
• Ağız ve diş sağlığını korur.
• Kaygı ve stresi azaltabilir.
• Mide ve bağırsaklarda gaz oluşumunu önleyebilir.

Solunum Yolu Şikayetlerini Azaltır

Kekik yağının antiseptik özelliği, solunum yolu enfeksiyonlarıyla mücadele etmeye yardımcı olur. Mukusu atmayı kolaylaştıran doğal bir balgam söktürücü olduğu için öksürüğü yatıştırabilir. Burun tıkanıklığına iyi gelir. Soğuk algınlığı, grip ve diğer solunum sorunlarının neden olduğu semptomları azaltır. Buhar inhalasyonu yoluyla solunması, üst solunum yolu şikayetlerini hafifletmeye yardımcı olacaktır.

Bağışıklığı Güçlendirir

Antioksidan, anti-inflamatuar ve antimikrobiyal aktivitesiyle bilinen kekik yağı, bağışıklık sistemini düzenleyen timüs bezini uyararak bağışıklık tepkilerini güçlendirmektedir.

Sivilce ve Akne Gibi Cilt Sorunlarına İyi Gelir

Kekik yağı, ciltte akne oluşmasına neden olan bakterileri azaltır. İltihabı azaltmaya yardımcı olması, aslında bu cilt sorunlarının oluşumunu önlemede ve yatışmasını sağlamada etkilidir. Diğer yandan, antimikrobiyal olması, ciltteki zararlı mikroorganizmaların büyümesini durdurabilmektedir.

Saç Dökülmesini Önleyebilir

Kekik yağı, saç köklerindeki iltihabı azaltabilir, saç derisini uyarır ve kan akışını artırarak saç dökülmesini azaltmaya yardımcı olabilir. Uygulamadan önce 2 yemek kaşığı taşıyıcı yağa 2 damla kekik yağı ekleyebilir, saç derinize yaklaşık 10 dakika beklettikten sonra yıkayabilirsiniz.

Romatizma Kaynaklı Eklem ve Kemik Ağrılarını Hafifletir

Kekik yağı, anti-inflamatuar ve antimikrobiyal özellikleri sayesinde romatoid artrit için tedavi edici bir etki gösterebilmektedir. Kekik yağı içerisindeki timol bileşeninin iltihap giderici etkisi, iltihaplı romatizma hastalıklarının neden olduğu semptomları yatıştırmayı sağlayabilir.

Progesteron Hormon Seviyelerini Dengeler

Kekik yağı, üreme sağlığı ile ilişkili olan progesteron seviyelerini artırarak hormonal dengeyi sağlayabilir. Hormon dengesinin sağlanması; uykusuzluk, ruh hali değişimleri, kilo alımı ve ateş basmaları gibi düşük progesteron kaynaklı semptomları hafifletebilir.

Mantar Enfeksiyonlarını Önleyebilir

Kekik yağı, antifungal özellikleriyle bilinen ve içeriğindeki timol adlı bileşenden gelen bu özelliğini taşır. Timol ile ilgili yapılan çalışmalarda, mantarın büyümesine karşı etkili olduğu gözlemlenmiştir.

Ağız ve Diş Sağlığını Korur

Kekik içerisinde bulunan timol adlı bileşen, ağızdaki oral patojenlerin büyümesini engeller ve diş çürüklerini önleyebilir. Antiseptik ve anti-inflamatuar etkisi nedeniyle, ağız ve diş sağlığı alanında hem tıbbi uygulamalarda hem de gargara gibi ürünlerde kullanılmaktadır. Ayrıca diş eti iltihabı gibi sorunlarda da yardımcı olabilir.

Kaygı ve Stresi Azaltır

Kekik yağında bulunan karvakrol ve linalool gibi bileşenler, beyindeki nörotransmitterlerin aktivitesini artırarak kaygı ve stresle mücadeleye yardımcı olur.

Mide ve Bağırsaklarda Gaz Oluşumunu Önleyebilir

Kekik yağı, mide bulantısını azaltmanın yanı sıra, mide ve bağırsaklarda gaz oluşumunu da önleyebilir.

 

Kekik, mutfakta oldukça yaygın kullanılan bir baharattır. Tıp, gıda ve kozmetik sektörlerinin yanı sıra, antimikrobiyal nitelikleri sayesinde hayvancılıkta da faydalanılan kekik, hem yaş hem de kurutulmuş halde değerlendirilebilir. Aynı zamanda kekik yağı ve kekik çayı şeklinde de tüketimi mevcuttur. Kekik çayı hazırlanırken, besin değerini korumak adına kaynamış suyun yaklaşık 5 dakika kadar dinlendirilip soğutulması ve ardından kekiklerin suya eklenmesi önerilir. Yemeklerde, salatalarda, bazı hastalıkların tedavisinde ve kozmetik alanında geniş bir kullanım yelpazesi bulunmaktadır.

Kekik Yağı Nasıl Kullanılır?

Doğal ve etkili bir antibiyotik olarak kabul edilen kekik, yağı formunda da sıkça kullanılır. Kekik yağı, bilimsel adı Thymus vulgaris olan bitkinin yapraklarından elde edilir. İçeriğindeki karvakrol bileşeni, vücudu bakterilere karşı koruyucu bir rol üstlenir. Barındırdığı maddeler sayesinde yaşlanmanın etkilerini minimize etmeye yardımcı olur. Kekik yağı, hem dahilen (içilerek) hem de haricen (istenilen bölgeye sürülerek) kullanılabilir. Özellikle cilt sağlığını desteklemede oldukça etkilidir. Cildi rahatlatmak için banyo suyuna dahi katabileceğiniz kekik yağı, son derece sağlıklı bileşenler içerir. Bu bileşikler şunlardır:

• Karvakrol
• Timol
• Linalool
• Sineol
• Borneol

Kekik yağı kesinlikle tek başına kullanılmamalıdır; su ile seyreltilerek kullanımı daha uygun olacaktır. Özellikle hamile ve emziren annelerin kekik yağı kullanmadan önce hekimlerine danışmaları tavsiye edilir.

Kekik Faydaları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Kekiğin cilde ne gibi yararları vardır?

Faydalı bir bitki olan kekik, cilt sağlığına olan katkılarıyla da bilinir. İyi bir antioksidan kaynağı olması sebebiyle yaşlanma karşıtı özellikler taşır. Kekiği belirli bir süre kaynattıktan sonra elde edilen su cilde sürülerek kullanılabilir. Düzenli kekik kullanımı sivilce ve akne oluşumunu engeller. Yorgun görünen ciltlerde yorgunluk belirtilerini giderir ve cildin parlak bir görünüm kazanmasını sağlar. Kırışıklıkların giderilmesinde önemli bir rol oynar. Cildinizin parlak görünmesini, sivilce ve aknelerden arınmasını istiyorsanız kekik toniğini yüzünüze uygulayabilirsiniz.

Doğal kekik toniği aşağıdaki şekilde hazırlanır:

1. 2 yemek kaşığı kekiği 2 litre suda iyice kaynatın.
2. Tamamen soğumasını bekleyin.
3. Süzdükten sonra uygun bir şişeye aktarabilirsiniz.
4. Şişeyi serin bir yerde saklamanız daha doğru olacaktır.
5. En geç bir hafta içinde tüketilmesi gerekmektedir.

Bu karışım, ciltteki makyaj kalıntılarını, fazla kir ve yağları temizlemeye yardımcı olur. Kekik toniğini bir pamuk yardımıyla gece yatmadan önce yüzünüze uygulayabilirsiniz.

Kekik hangi rahatsızlıklara iyi gelir?

Kekik, grip ve soğuk algınlığı gibi rahatsızlıklarda semptomları azaltmaya yardımcı olur, bağışıklık sistemini güçlendirir, hazımsızlığı giderir ve adet sancılarını hafifletir.

Kekik yağı ne işe yarar?

Antiviral, antifungal, antibakteriyel ve antiseptik özelliklere sahip olan kekik yağı, doğal bir antibiyotik niteliğindedir. Kolesterolü düşürmeye yardımcı olabilir, eklem ve kas ağrılarını azaltır, solunum yollarını rahatlatır, bağırsak parazitlerinin ve zararlı bakterilerin aşırı çoğalmasını engelleyebilir ve maya enfeksiyonlarının tedavisinde destekleyici rol oynayabilir.

Kimler kekik kullanamaz?

Gastrit, ülser, bağırsak hastalıkları ve karaciğerinde iltihaplanma bulunan kişilerin kekik kullanımı konusunda dikkatli olmaları gerekmektedir. Kekik yağının ise hassas cilt tipine sahip bireyler tarafından kullanılması pek önerilmez.

Kekik hangi yemeklerde kullanılır?

Yemeklerde en sık tercih edilen baharatlardan biri olan kekiğin kullanım alanı oldukça geniştir. Özellikle İtalya, Fransa ve Akdeniz mutfaklarında yaygın olarak kullanılan bir baharattır. Et ve sebze yemeklerinde sıkça değerlendirilen kekik, kuru haliyle yemeklerde, taze olarak ise salatalarda kullanılır. Özellikle koyun ve kuzu etli yemeklerde baskın et kokusunu gidermek için tercih edilir. Mangal ve barbeküde kullanılan etlerin daha lezzetli olması için marine edilirken bolca kekik tüketilir. Kekik, tavuk yemeklerine de oldukça yakışan ve lezzet katan bir baharattır. Farklı bir aroma sağladığı için salata sosları ve çorbalarda da yer bulur.

Kekik nasıl kurutulur?

Geleneksel bir gıda kurutma yöntemi olan güneşte kurutma ile işlenen kekik, bu sayede daha uzun süre saklanabilir ve birçok alanda kullanılabilir. Yıkanmış ve suyu tamamen süzülmüş kekikler, temiz, tozsuz ve doğrudan güneş ışığı almayan geniş bir alanda kurutulabilir. Yaklaşık 10 gün kadar aralıklarla karıştırılarak kurumaya bırakılır. Kekiklerin dallarından ayrılmaması ve suyunun iyice süzülmesi büyük önem taşır. Eğer kekik yeterince kurutulmazsa kararmalara yol açabilir. Kekik kuruduktan sonra saklama esnasında hava almaması ve güneş ışığına maruz kalmaması gerekir. Kurutularak muhafaza edilen kekik, 6 aya kadar saklanabilir.