Zerdeçal Nedir? Zerdeçalın Faydaları Nelerdir?

Zerdeçal, zencefilgiller familyasından gelen, yapısında kurkumin etken maddesini içeren, sağlık alanında çeşitli faydalar sağlayan, kökeni Hindistan alt kıtası ve Güneydoğu Asya olan, ömrü birkaç yıl süren, kalın kök saplı (rizomlu) ve bitkisel yapıda bir ottur. Hazım ve karaciğer rahatsızlıkları, deri sorunları, yara ve iltihaplanmaların giderilmesine yardımcı olan doğal bir iltihap önleyicidir. Hint safranı olarak da bilinen zerdeçalın toprak altı gövdesi, hem mutfaklarda çeşni verici olarak kullanıldığı gibi geleneksel tıp pratiklerinde de şifalı yönlerinden yararlanılan bir bitkidir.

Zerdeçal Nedir?

Zencefil bitki ailesinin bir üyesi olan zerdeçal, ana vatanı Güney Doğu Asya olan, sarı renkte çiçekler açan, altın sarısından turuncuya çalan tonda, çok yıllık ve otsu bir nebattır. İçeriğinde bulunan kurkumin adlı bileşik sayesinde pek çok önemli sağlık yararı sunar. Hint safranı adıyla da bilinen zerdeçal, sahip olduğu iltihap giderici (anti-inflamatuar) özellikler sayesinde enfeksiyonlarla savaşmada, sindirim sistemi ve karaciğer rahatsızlıklarında, cilt sorunları ve yaraların tedavisinde çeşitli faydalar sağlar.

Zerdeçal, hafifçe keskin, acımsı bir tat ve toprağımsı bir kokuya sahiptir. Bitkinin kendine özgü canlı sarı rengini veren kurkumin başta olmak üzere kurkuminoidler (dimetoksi kurkumin, bisdemetoksikurkumin) ile turmeron, atlanton, zingiberon gibi uçucu yağlar, ayrıca şekerler, proteinler ve reçineler gibi bileşenleri yapısında bulundurur. Yemeklere ve salatalara lezzet katması amacıyla eklenebileceği gibi, günlük olarak 1 ila 2 tatlı kaşığı toz formunda tüketilmesi, bilhassa bağışıklık savunmasının güçlendirilmesi açısından etkin bir yöntemdir.

Eklem iltihabı (artrit), hazım bozuklukları, solunum yolu enfeksiyonları, alerjiler, karaciğer hastalıkları ve ruhsal çöküntü (depresyon) gibi durumlarda doğal bir destek olarak kullanılır. Gerçekleştirilen araştırmalar, zerdeçalın mikrobiyal saldırılarla ve bazı kanser türleriyle mücadeleye destek olduğunu, vücuttaki yangıyı (iltihaplanmayı) hafiflettiğini ve sindirim sistemi problemlerinin giderilmesinde faydalı olduğunu göstermektedir.

Zerdeçalın Besin Değerleri

Bir çorba kaşığı zerdeçal tozunun içerdiği besinsel değerler şu şekildedir: Enerji: 29 kalori Karbonhidrat: 6.31 gr Protein: 0.91 gr Diyet Lifi: 2.1 gr Lipid (Yağ): 0.31 gr Şeker: 0.3 gr

Ayrıca, günlük gereksinim duyulan manganezin %26'sını, demirin %16'sını, potasyumun %5'ini ve C vitamininin %3'ünü karşılamaya yardımcı olur. İçerdiği bu zengin bileşenler sayesinde, zerdeçal özellikle enfeksiyonlarla savaşım noktasında kilit bir rol üstlenerek pek çok hastalığa karşı koymada etkili olur.

Zerdeçalın Sağlık Üzerindeki Olumlu Etkileri

Doğal bir iltihap önleyici olan kurkumini barındıran zerdeçal, vücuttaki yangının atılmasına destek olur. Gaz ve hazımsızlık gibi sindirim sistemi kaynaklı rahatsızlıklara iyi gelir, kan şekeri düzeyini düşürmeye katkıda bulunur, karaciğerin sağlığını destekler, kalp ve damar hastalıklarına karşı koruyucu bir etki gösterir, belleği ve odaklanma yeteneğini güçlendirir. Zerdeçal aynı zamanda ağrıları dindirme niteliğine de sahiptir.

Zerdeçalın genel olarak sağladığı faydalar şunlardır:

• İmmün sistemi kuvvetlendirir.
• Eklem sızılarını hafifletir.
• Vücuttaki yangının (inflamasyonun) önüne geçer.
• Kalp ve damar sisteminin sağlıklı işleyişine katkıda bulunur.
• Akne, egzama, sedef gibi deri hastalıklarının semptomlarını hafifletir.
• Bellek kapasitesini ve odaklanma yeteneğini artırır.
• Karaciğerin işlevlerini iyileştirir ve vücudu zararlı maddelerden temizler.
• Gaz ve şişkinlik gibi sindirim kökenli sıkıntılara iyi gelir.
• Kan glikoz düzeyini dengelemeye yardımcı olur.
• Solunum yollarıyla ilgili belirtileri hafifletir.
• Serbest radikallerin zararlı etkilerini etkisiz hale getirir.
• Kanser hücrelerinin yayılımını engellemeye yardımcı antioksidanlar barındırır.
• Kolesterol düzeyini düşürür.
• Depresyon belirtilerini azaltmada faydalı olabilir.

Bağışıklığı Güçlendirir:

Anti-inflamatuar, antimikrobiyal, antiviral ve antioksidan nitelikleri sayesinde zerdeçal, bağışıklık sistemini güçlendirerek bireyin hastalıklara karşı daha dirençli olmasını sağlar ve mikropların tutunmasını engeller.

Eklem Ağrılarını Azaltır:

Zerdeçalın sahip olduğu anti-inflamatuar özellikler, artrit gibi iltihaplı durumların yol açtığı yangının ve ağrıların hafifletilmesinde yardımcı olur.

İltihabı Önler:

İçerdiği kurkumin bileşiğinin tesiriyle zerdeçal, vücuttaki iltihaplanmayı engeller, mevcut iltihapları giderir ve zararlı hücrelerle mücadele ederek enfeksiyonların ortadan kaldırılmasına destek olur.

Kalp Sağlığını Korur:

Zerdeçalın içindeki kurkumin, kalbin iç yüzeyini ve kan damarlarını döşeyen ince zar olan endotel fonksiyonunu iyileştirerek kalp rahatsızlıkları riskinin düşürülmesinde rol oynar.

Cilt Rahatsızlıklarını Yatıştırır:

Anti-inflamatuar, antimikrobiyal ve antioksidan nitelikleri sayesinde zerdeçal; akne, egzama ve sedef hastalığı gibi birtakım deri sorunları için etkili bir destek seçeneği olarak değerlendirilir.

Hafızayı ve Dikkat Düzeyini Artırmaya Yardımcı Olur:

Kurkuminin antioksidan özelliklerinin, düşünme ve muhakeme yeteneği olan bilişsel fonksiyonlara daha az zarar verilmesini sağlayarak Alzheimer hastalığının seyrini yavaşlatabileceği öngörülmektedir.

Karaciğer Fonksiyonlarını İyileştirir ve Vücudu Zehirlerden Arındırır:

Yüksek anti-inflamatuar özellikleri, zerdeçalın karaciğerdeki toksinlerin atılmasına, karaciğerin temizlenmesine ve bireyi karaciğer rahatsızlıklarından koruma konusunda yardımcı olur.

Gaz ve Şişkinlik Gibi Sindirim Kaynaklı Sorunlara İyi Gelir:

Özellikle anti-inflamatuar niteliklere sahip olan zerdeçal, midede meydana gelen gaz, şişkinlik ve iltihaplı bağırsak hastalıkları gibi problemlerin görüldüğü sindirim sisteminin işleyişini iyileştirmeye yarar.

Kan Şekerini Dengeler:

Kurkumin, anti-inflamatuar ve antioksidan nitelikleri sayesinde tip 1 ve tip 2 diyabetin önlenmesine yardımcı olabilir ve insülin direnci, yüksek kan şekeri seviyesi ve hiperlipidemi (kandaki yüksek yağ oranları) dahil olmak üzere diyabete zemin hazırlayan pek çok faktörü düzeltmeye katkıda bulunabilir.

Öksürük ve Boğaz Ağrısı Gibi Solunum Yolu Sorunlarına İyi Gelir:

Antiviral etkileri sayesinde özellikle zerdeçal çayı içmek, solunum yollarını temizleyerek rahatsız edici öksürüğün önüne geçer ve kişiye rahatlama sağlar.

Serbest Radikalleri Etkisiz Hale Getirir:

Serbest radikallere aşırı maruz kalmak, vücuttaki yağlara, proteinlere ve hatta DNA'ya zarar verebilir. Bu durum; kanser, artrit, kalp hastalığı ve alzheimer gibi bir dizi yaygın hastalığa ve sağlık problemine sebep olabilir. Bu nedenle zerdeçal gibi antioksidan açısından zengin baharatlar, kişiyi serbest radikal hasarından korur.

Kanser Hücrelerinin Yayılmasını Engelleyebilir:

Zerdeçalın en mühim bileşenlerinden biri olan kurkumin, kanser hücrelerinin gelişimini ve büyümesini sekteye uğratabilir.

Kolesterolü Düşürür:

Zerdeçal ve kurkuminin serum lipid düzeylerini iyileştirerek kardiyovasküler hastalık riski taşıyan kolesterol seviyelerini normal düzeye çekmesi, hastaları bu tehlikeye karşı koruyabilir.

Depresyona İyi Gelir:

Depresyon yaşayan bireylerde beyindeki nörotrofik faktör (BDNF) olarak bilinen protein azalır ve öğrenme ve belleğe yardımcı olan hipokampüs bölgesinde küçülme başlar. Yapılan çalışmalar, zerdeçalın içindeki kurkuminin BDNF seviyelerini artırabildiğini göstermiştir. Ayrıca kurkuminin, beyindeki ruh halini ve diğer vücut fonksiyonlarını düzenleyen kimyasallar olan serotonin ve dopamin düzeylerini de yükselttiği gözlemlenmiştir.

Zerdeçal Nasıl Kullanılır?

Zerdeçal, baharat olarak veya taze kök şeklinde yemeklerde kullanılabilir. Günlük önerilen tüketim miktarı (toz veya rendelenmiş halde) ortalama bir tatlı kaşığı kadardır. Taze zerdeçal kökü, yemeklere ince dilimlenerek veya rendelenerek katılabilir. Taze zerdeçalın ellere renk bırakma özelliği nedeniyle işlem yaparken eldiven takılması önerilir.

Vücudun zerdeçaldaki faydalı bileşenleri daha iyi özümsemesi için, karabiberde bulunan piperin adlı maddeyle birlikte tüketilmesi avantajlıdır. Araştırmalar, zerdeçalın yağ ile (örneğin zeytinyağı veya hindistancevizi yağı gibi) birlikte pişirilmesinin, kurkuminin vücutça daha yoğun emilmesine destek olduğunu ortaya koymuştur; çünkü kurkumin yağ molekülleriyle birleştiğinde, bağırsaklar tarafından daha rahat emilir.

Zerdeçal ayrıca kurutulmuş veya taze formuyla çay olarak da içilebilir. Çay hazırlamak için, iki su bardağı kaynamış suya bir çay kaşığı toz veya rendelenmiş zerdeçal eklenir ve yaklaşık 10 dakika demlenmesi beklenir. Arzuya göre limon dilimi ilave edilebilir. Eğer sağlık amaçlı olarak daha yüksek dozlarda zerdeçal alınması düşünülüyorsa, bu durum bir sağlık uzmanı gözetiminde, yoğunlaştırılmış tablet veya kapsül formları şeklinde gerçekleştirilmelidir.

Zerdeçal Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Zerdeçalın kullanım alanları/faydaları nelerdir?

Zerdeçal, iltihabı yatıştırarak akne, egzama ve sedef hastalığı gibi deri sorunlarına iyi gelerek cilt sağlığını destekler. Göz sağlığıyla ilgili problemlerin oluşumunu önlemeye yardımcıdır. Eklem ağrıları, adet sancıları ve bilhassa egzersiz sonrası ortaya çıkan kas ağrılarını hafifletir. Kandaki kolesterol seviyesini dengelemeye destek olur, kaygı, stres ve depresyona karşı faydalıdır.

Zerdeçal hangi rahatsızlıklara iyi gelir?

Zerdeçal, tip 2 diyabetin önlenmesi veya tedavisinde yardımcı olabilecek kurkumin açısından zengindir. Sindirim sorunlarına iyi gelir, soğuk algınlığı ve grip gibi rahatsızlıklara neden olan virüslere karşı vücut savunmasını destekler. Kolesterolü düşürür, kalp krizi riskini azaltır ve genel kalp sağlığını korur. Migren ve baş ağrıları gibi sızılar için doğal bir ağrı kesici görevi görebilir.

Toz zerdeçal nasıl kullanılmalı/tüketilmeli?

Kurkumin, zeytin veya hindistancevizi yağındaki yağ gibi yağa bağlandığında, bağırsaklar tarafından daha kolay emilir. Zerdeçal kuru ya da taze haliyle çay olarak da içilebilir. İki su bardağı kaynamış suya bir çay kaşığı toz ya da rendelenmiş zerdeçal eklenip demlenebilir.

Zerdeçal kilo vermeye yardımcı olur mu?

 Evet, bilhassa antioksidan özellikleri sayesinde zerdeçal, sindirim sistemine iyi gelip yağ yakımını kolaylaştırarak kilo yönetimine destek olabilir.

Zerdeçalın potansiyel zararları/yan etkileri nelerdir?

Aşırı miktarda zerdeçal alımı; mide rahatsızlığı, reflü, ishal, baş dönmesi ve baş ağrıları gibi etkilere yol açabilir. Yüksek dozda zerdeçal takviyesi kullanmak, idrar oksalat düzeylerini belirgin biçimde yükselterek böbrek taşı oluşumu riskini artırabilir.

Günlük ne kadar toz zerdeçal tüketilmelidir?

Zerdeçal baharat formunda ya da taze olarak yemeklerde kullanılabilir. Günlük ortalama tüketim miktarı (toz – rende) 1 tatlı kaşığı civarında olmalıdır.

Kimler zerdeçal kullanmaktan sakınmalıdır?

Karaciğer veya safra kesesi rahatsızlıkları olan kişilerin zerdeçal kullanmaktan kaçınması tavsiye edilir, zira zerdeçal safra üretimini artırabileceğinden takviyeleri probleme neden olabilir. Ayrıca kanı inceltici etkisi olabileceği için bu gibi sağlık sorunları bulunan kişilerin zerdeçal kullanmadan önce mutlaka doktorlarına danışmaları gereklidir.

Zerdeçal cilde faydalı mıdır?

Güçlü bir antioksidan kaynağı olan ve iltihap önleyici bileşikler içeren zerdeçal, cildin daha canlı ve sağlıklı görünmesine katkıda bulunabilir.